Impressies van een bijzondere missie

Missie is voorbij. Tien intensieve dagen in Banda Aceh. Een weerzien voor mij en een heel prettig weerzien. Wat is er al veel veranderd in de vier jaar dat ik er niet ben geweest. Grote en kleine dingen. Men rookt aanzienlijk minder en niet meer overal. De wegen in de stad vertonen minder gaten, er staan minder bedelaars bij de verkeerslichten. Kwestie van of strenger optreden of, en dat hoop ik van harte, betere omstandigheden. Er zijn nog steeds aardbevingen, maar men schrikt niet meer van trillingen tussen 5 en 6 op de Schaal van Richter terwijl vier jaar geleden er nog blinde paniek uitbrak. Ik stond toen op straat en zag auto's van de kust racen en andere auto's naar de kust om mensen te halen. Absurd.

In veel opzichten is deze missie een soort revanche op de vorige. Daarvan bleef vooral de frustratie door mijn hoofd spoken, de dingen die je er niet kunt doen. Prettige reisgenoot, beter hotel en een betere aanpak in Banda Aceh hebben er voor gezorgd dat ik met een goed gevoel terugkijk op mijn verblijf. Ik tik dit zittend in de wachtruimte van de nieuwe luchthaven 'Sultan Iskandar Muda' van Banda Aceh. Mooi groot nieuw gebouw, helemaal klaar voor een toeristenstroom waarop men hoopt en die ze hevig zal laten schrikken.

Banda Aceh is een moslimbolwerk in Indonesië, veel strenggelovigen wonen hier, maar aansluiten op de rest van Indonesië brengt ook op dat vlak veranderingen. We rijden langs een coffeeshop in Banda Aceh, eentje waar ze naast 'kopi' ook internettijd verkopen. Voor een bakje troost kun je de hele dag on line zijn, ook op de tijd dat je in de moskee hoort te zijn om te bidden. Onze begeleider wijst op de aanwezigheid van een behoofddoekt meisje dat daar nog steeds achter een laptop zit en het is over zevenen terwijl om zeven uur men wordt verwacht in de moskee. Het is vrijdag en dan tellen de bidtijden extra zwaar. In het straatbeeld ook veel tienerjongens en meisjes dicht achter elkaar op de brommer: kan allemaal helemaal niet. Ik verwacht zelf dat er een maatschappelijke omwenteling op punt van uitbarsten staat in Banda Aceh en die heeft alles te maken met discipline en geloof. De televisie hier toont een wereldser beeld dan in Banda Aceh, en dat is Indonesische televisie: soaps, giechelige spelprogramma's met tieners, idols-achtige talentenjachten. Dat is hier allemaal te ontvangen en wordt getoond in elk restaurant. Reclame, subtiel als het soms kan zijn, van een hele mooie mevrouw die wel een hoofddoek opheeft maar waarvan je nog best heel veel haar ziet. En een wasmiddelenreclame waar jonge vrouwen zich graag laten adviseren door een betrouwbaar iemand met ervaring. De jonge vrouwen dragen geen hoofddoek, de beter wetende mevrouw wel. De marketeers zette in op degelijkheid van mensen die geloven zoals in onze cultuur vaak een oma of opa wordt ingezet om vanuit de natuurlijke autoriteit iets aan te bevelen.

Banda Aceh is veranderd en zal verder veranderen. Ze willen graag efficiënter gaan werken, maar eigenlijk hun eigen zeer flexibele manier van werken niet kwijt raken. We hebben meegemaakt dat in een paar dagen tijd een heel spektakel werd georganiseerd met 1500 leerlingen, tenten, toespraken, uitnodigingen, auto's, een dansgroep, een dichteres en natuurlijk gebed en voorzang tussendoor. Daar hebben wij een half jaar voor nodig, legt Marc uit aan onze collega's, vanwege planningen, budgetten en vergunningen, veel vergunningen. Maar efficiënter worden zonder mee te gaan in onze regeldwang ons strikte agendatechnieken is net zo onmogelijk als maagd blijven en kinderen willen krijgen. Ergens zal een balans gevonden moeten worden.

Mooie observaties kunnen doen. Het gebrek aan lust om te wandelen, de behoefte om toeristen te ontvangen maar eigenlijk niet gewend zijn om met blanke mensen (scheldwoord boelee) om te gaan. De gebruikelijke observaties zijn al doorgedrongen tot mijn systeem en vallen minder op: de becaks met een enorme stapel tuinbanken, het meervoudig vervoer op de brommer en daar horen hele kleine kindjes bij.

Banda Aceh maakt er een soort strijd van om beter te zijn dan buurgemeente (met enorm veel buitengebied Aceh Besar). De door de UN aangelegde straatverlichting ziet er overdag strak uit en in een mooie rechte lijn. 's Avonds blijkt dat men in de buurgemeente de stroom niet kan betalen en dat pas voorbij de gemeentegrens er ligt is. Dat zien we veel, de overdaad aan geschonken hulp was een eenmalige gift. Onderhoud en gebruik zijn daar niet in meegenomen. Straks zijn de geschonken vrachtwagens van de afvaldienst versleten en zitten ze opnieuw met een lastig probleem want er is geen geld apart gehouden voor afschrijvingen. Ingewikkelde machinerie uit Duitsland die het opgeeft staat werkloos te wachten. Nieuwe onderdelen moeten uit Duitsland komen en zijn veel te duur.

Vandaag gesproken met een Aziatische deskundige op het gebied van afvalmanagement in ontwikkelingslanden. Ook hij signaleerde dat men te lang afhankelijk blijft van de geldgevers en hij wil graag dat de overheden zichzelf sterker maken en elkaar helpen met het verbeteren van organisatie etc. De ontwikkelingslanden moeten iets opsteken en dan elkaar gaan helpen, is zijn mening. Hij zal gelijk hebben. Voorlopig komt collega Marc tenminste nog één keer naar Banda Aceh.

We gaan op weg naar Kuala Lumpur. Op eigen kosten de stad daar bekijken en dan in een nacht terugvliegen naar al onze geliefden...